روز مباهله؛
همراهی تنها یک زن با پیامبر اکرم در روز مباهله
«نساء»، کلمه‌ای جمع است و از نظر
عقلی بر بیش از ۲ نفر دلالت دارد، اما آنچه مورد اجماع علمای شیعه و سنی
است، همراهی تنها یک زن با پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم است. اتفاق
بر آن است که حضرت، از میان همسران و دختران خود، تنها فاطمه علیهاالسلام
را برای مباهله به همراه بردند.
به گزارش آرمان زنان، ۲۴ ذی‌الحجه
روز حادثه عظیم مباهله و نزول آیه مباهله است: «فَمَنْ حَاجَّکَ فیهِ مِنْ
بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ
أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ
ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکاذِبینَ.» هرگاه
بعد از علم و دانشی که (درباره مسیح) به تو رسید، (باز) کسانی با تو به
محاجه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم،
شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را،
ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود، آنگاه مباهله کنیم و لعنت
خدا را بر دروغگویان قرار دهیم (۱).
مباهله یعنی به همدیگر لعن و نفرین
فرستادن و ابتهال به معنای تضرع و زاری کردن است؛ در قول خداوند که گفته
می‌شود: «ثُمَّ نبتهل» یعنی خالصانه دعا کنیم (۲).
در اصطلاح نیز مباهله به معنی
نفرین کردن دو نفر به یکدیگر است، به این ترتیب که افرادی که با هم گفت‌وگو
درباره یک مسئله مهم مذهبی دارند، یک‌جا جمع شوند و به درگاه خدا تضرع
کنند و از او بخواهند که دروغ‌گو را رسوا سازد و مجازات کند (۳).
در این آیه، که به ماجرای
تحدی‌کردن پیامبر و مسیحیان نجران اشاره دارد، یکایک افراد کساء حضور
دارند؛ حسنین و امیرمؤمنان علیهم‌السلام و زهرای مرضیه سلام‌الله‌علیها. در
این روز، پیامبر با پاره‌های وجودشان به میدان می‌آیند و همین نکته است که
مسیحیان را به تفکر وا می‌دارد. در این میان، زهرای مرضیه به عنوان تنها
زن حاضر، از جایگاه ویژه و قابل بررسی‌ای برخوردار است.
آیات قرآنی که به فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها اشاره دارد
تعدادی از آیات قرآن در شأن ام‌ابیها، فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها نازل
شده است؛ تمام آیات سوره کوثر در شأن مادر سادات است و آیات سوره دهر نیز
همین‌گونه است. در کنار این آیات، آیه مباهله نیز بر حضور حضرت زهرا
سلام‌الله‌علیها و هم‌رتبگی ایشان با سایر اهل کساء دلالت دارد.
“نساءنا”؛ یعنی حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها
آنچه در سوره آل عمران آمده، لفظ «نساءنا» است، که نه تنها به اعتقاد
شیعه، که به تصریح علمای اهل سنت نیز به حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها اشاره
دارد (۴)؛ و بسیاری از اهل تفسیر و حدیث، روایات این باب را با بیش از ۵۱
طریق متفاوت از صحابه و تابعین آورده‌اند که همگی نیز از بزرگان اهل سنت
هستند.
ابوبکر جصاص از علمای اهل سنت
می‌گوید: «راویان تاریخ و ناقلان آثار و اخبار هیچ‌گونه اختلافی ندارند در
اینکه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در روز مباهله درحالی‌که دست حسن و حسین
را به دست داشت و علی و فاطمه همراهش بودند، برای مباهله با نصارا حاضر شد و
مسیحیان نجران را به مباهله دعوت کرد.» (۵)
زهرا سلام‌الله‌علیها یا همسران پیامبر صلیاللهعلیهوآلهوسلم
«نساء»، کلمه‌ای جمع است و از نظر عقلی بر بیش از ۲ نفر دلالت دارد، اما
آنچه مورد اجماع علمای شیعه و سنی است، همراهی تنها یک زن با پیامبر اکرم
صلیاللهعلیهوآلهوسلم است. اتفاق بر آن است که حضرت، از میان همسران و
دختران خود، تنها فاطمه علیهاالسلام را برای مباهله به همراه بردند. شاید
بتوان علت این امر را آن دانست که در روز مباهله، آنچه مورد سؤال بود، نبوت
آن حضرت بود و ایشان باید کسانی را به همراه می‌بردند که حداقل شریک کار
رسالت و نبوت او باشند و زهرای مرضیه سلام‌الله‌علیها چنین بود.
در همین زمینه زمخشری از علمای اهل
سنت، در ذیل آیه می‌گوید: «این دلیلی است که قوی‌تر از آن بر فضیلت اصحاب
کساء وجود ندارد و این برهان روشنی است بر صحت نبوت رسول خدا صلی الله علیه
و آله.» (۶)
در حقیقت به موجب این آیه، حضرت
زهرا سلام‌الله‌علیها، یکی از مصادیق نساء نیست، بلکه از ابتدا مصداق دیگری
برای نساء جز ایشان درنظر گرفته نشده بود و هیچ مصداق دیگری جز ایشان وجود
نداشت.
عصمت فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها
در جریان مباهله قرار بود دروغگویان لعن و رسوا شوند. بنابراین، اگر
پیامبر کسی را به همراه می‌برد که در عمر خود دروغ گفته باشد، لعن او بر
دروغگویان، شامل خود نیز می‌شد؛ زیرا خودش از اول دروغ گفته و این کاری
عبث و غیرعقلانی است. از این نکته می‌توان عصمت حضرت فاطمه علیهاالسلام را
دریافت؛ اینکه ایشان هیچ دروغی در زندگی نداشته و مصداق اکمل و اتم صداقت
است.
ذکر این نکته خالی از لطف نخواهد
بود که عصمت، از ویژگی‌های انسان‌های برگزیده‌ای چون امامان و انبیاء الهی
است؛ مقامی‌خاص و ویژه که شامل هرکسی نخواهد بود؛ مگر از اهل بیت پیامبر
صلیاللهعلیهوآلهوسلم و این عبارتی است که پیامبر اکرم پیش از آن‌که به
میدان مباهله بروند، در کنار علی، فاطمه و حسنین علیهم‌السلام فرمودند:
«الّلهمَّ هؤلاءِ اَهلی»؛ (۷) خدایا، اینها اهل بیت من هستند.
این بیان نشان شأن واقعی حضرت
زهرای مرضیه سلام‌الله‌علیها، نه تنها از منظر شیعه که در نگاه اهل سنت، با
دیدی قرآنی و الهی است و تأیید این ادعا بیان نبی مکرم اسلام است که
فرمود: «اگر خداوند در روی زمین بندگانی گرامی‌تر از علی، فاطمه، حسن و
حسین سراغ داشت که من با آنان مباهله کنم، هر آینه با آنان به صحنه مباهله
می‌آمدم، اما خداوند مرا امر کرده که همراه اینان مباهله نمایم» (۸)
منابع
۱٫ سوره آل عمران، آیه۶۱٫
۲٫ اسماعیل جوهری، الصحاح، ماده «ب ه ل».
۳٫ ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج ۲، ص۴۳۸٫
۴٫ فخرالدین رازی، التفسیر الکبیر، ج ۸، ص۸۹/ نظام الدین نیشابوری، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، ج ۲، ص۱۷۸٫
۵٫ احمد رازی جصّاص، احکام القرآن، مکّه، المکتبه التجاریه، ج ۲، ص ۲۳٫
۶٫ محمّد زمخشری، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالمعرفه، ج ۱، ص ۱۹۳٫
۷٫ رشیدالدین میبدی، تفسیر کشف الاسرار وعده الابرار، ج ۲، ص ۱۵۱ / خالد آل عقده، جامع التفسیر من کتب الاحادیث، ج ۱، ص۳۷۰٫
۸٫ امینی، ابراهیم. فاطمه زهرا بانوی نمونه اسلام.
۹٫ مهرخانه
